براق حاجببُراقِ حاجِب (حک ۶۱۹ -۶۳۲ق/۱۲۲۲- ۱۲۳۵م)، سر سلسله قَراختاییان یا قُتْلُغ خانیان، از حکومتهای نیمه مستقل محلی در روزگار ایلخانان مغول، در منطقه کرمان است. نام او در بیش‌تر منابع متقدم بُراق آمده، اما تلفظ درست این نام بَرَق به معنای سگ شکاری تیزتک یا پُرموست ( [۱]
محمود کاشغری، دیوان لغات الترک، ج۱، ص۳۱۵، به کوشش علی امیری، استانبول، ۱۳۳۳ق.
[۲]
بارتولد، گزیدة مقالات تحقیقی، ج۱، ص۳۵۴، حاشیه، ترجمة کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۸ش.
[۳]
EI ۲، ج۱، ص۳۱۱.
[۴]
Doerfer, G, T O rkische und mongolische Elemente im Neupersischen, Wiesbaden, ۱۹۶۵،۱۹۶۷، ج۲، ص۲۸۰.
«بلاق» که احتمالاً تصحیف است).۱ - حکومت براقبراق و برادرش از امرای گورخان قراختایی بودند. [۶]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۲، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۷]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۸، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۸]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۱۲۶، ترجمة فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
گورخان آن دو را به عنوان سفیر و برای دریافت باج و مالیات نزد سلطان علاءالدین تکش خوارزمشاه، [۹]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۲، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۰]
محمد شبانکاره‌ای، مجمع الانساب، ج۱، ص۱۹۵، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۳ش.
[۱۱]
محمد بن ابراهیم، تاریخ سلجوقیان کرمان، ص۲۰۱، به کوشش هوتسما، لیدن، ۱۸۸۶م.
و به روایتی نزد سلطان محمد خوارزمشاه فرستاد. [۱۲]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۸، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۳]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۱۲۶، ترجمه فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
[۱۴]
یحیی قزوینی، لب التواریخ، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰، تهران، ۱۳۶۳ش.
اما به آنها اجازه مراجعت داده نشد، تا آنکه سلطان محمد، قراختاییان را برانداخت و به تدریج بر مقام و منزلت براق افزود؛ چنانکه نه تنها به او منصب حاجبی سلطان بخشید، بلکه مسئولیت دیوان مظالم و اتابکی‌ِ فرزندش غیاث‌الدین، والی کرمان را بر عهده او گذاشت. [۱۵]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۲، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۶]
غیاث‌الدین خواندمیر، حبیب السیر، ج۲، ص۶۵۴، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، ۱۳۵۳ش.
با مرگ سلطان محمد خوارزمشاه، غیاث‌الدین در عراق عجم مستقر شد و براق را سمت شحنگی اصفهان داد. [۱۷]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۱۱، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
[۱۸]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۲، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۹]
محمد شبانکاره‌ای، مجمع الانساب، ج۱، ص۱۹۵، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۳ش.
[۲۰]
غیاث‌الدین خواندمیر، حبیب السیر، ج۳، ص۲۶۷، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، ۱۳۵۳ش.
[۲۱]
غیاث‌الدین خواندمیر، مآثر الملوک، ج۱، ص۱۳۶، به کوشش میرهاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
و به هنگام عزیمت به عراق عجم، نیابت خود را در حکومت کرمان به وی سپرد. [۲۲]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۴۰، ترجمه فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
[۲۳]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۱۲۶، ترجمة فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
[۲۴]
ابن خلدون، العبر، ج۵، ص۲۶۲.
[۲۵]
عباس اقبال‌آشتیانی، تاریخ مغول، ج۱، ص۱۱۳، تهران، ۱۳۶۴ش.
اما از آن‌جا که براق ارکان حکومت خوارزمشاهی را متزلزل می‌دید، یا بدان سبب که میان او و تاج‌الدین کریم الشرق وزیر غیاث‌الدین اختلافاتی بروز کرده بود، [۲۶]
رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۵۵۵، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش.
[۲۷]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۲-۲۳، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۲۸]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۸، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
از غیاث‌الدین اجازه خواست تا درپی سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه، یا برای پیوستن به سلطان شمس‌الدین ایلتُتْمش پادشاه دهلی که او نیز از قوم قراختای بود، از راه کرمان به هندوستان رود. [۲۹]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۱۱-۲۱۲، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
[۳۰]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۸، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۳۱]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۳، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
در بین راه شجاع‌الدین ابوالقاسم زوزنی والی کرمان به طمع اموال براق و گرفتن اسیر، در جیرفت بر ایشان تاخت، اما شکست خورد و براق پس از کشتن وی در ۶۱۹ق بر گواشیر، مرکز کرمان مسلط شد. [۳۲]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۳، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۳۳]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۸ -۵۲۹، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۳۴]
محمد میرخواند، روضة الصفا، ج۴، ص۴۱۳، تهران، ۱۳۳۹ش.
[۳۵]
محمد بن ابراهیم، تاریخ سلجوقیان کرمان، ص۲۰۱، به کوشش هوتسما، لیدن، ۱۸۸۶م.
بدین ترتیب، براق که موقعیت را مناسب یافته بود، با تصرف ولایت کرمان، از عزیمت به هند منصرف شد و توانست در دوره فترت میان انقراض خوارزمشاهیان و استقرار مغولان در ایران، حکومتی محلی برپا سازد.۱.۱ - لقب قتلغخاندر ۶۲۱ق/۱۲۲۴م سلطان جلال‌الدین که در اندیشه گردآوری سپاه برای رویارویی با مغولان بود، از هند روی به کرمان نهاد. براق پس از فرستادن پیشکشهایی، در قریة بهرامجرد در ۱۰ فرسنگی گواشیر به استقبال او رفت و دختر خود را نیز به عقد وی درآورد. [۳۷]
وصاف، تاریخ وصاف، ج۱، ص۵۸۳ - ۵۸۴، به کوشش محمد مهدی اصفهانی، تهران، ۱۳۳۸ش.
[۳۸]
احمد علی وزیری کرمانی، تاریخ کرمان، ج۱، ص۱۴۳، به کوشش محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران، ۱۳۴۰ش.
[۳۹]
Boyle, J A, X Dynastic and Political History of the Il، : h ns n , The Cambridge History of Iran, vol V, ed J A Boyle, Cambridge, ۱۹۶۸، ج۱، ص۳۲۳..
اما به تدریج آثار مکر و دورویی براق آشکار شد و با اینکه برخی از سرداران جلال‌الدین عزم داشتند او را به بند کشند، سرانجام، سلطان به اشاره یکی از نزدیکان سخت‌گیری بر براق را به مصلحت ندید. [۴۰]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۱۲۷، ترجمة فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
[۴۱]
ابن خلدون، العبر، ج۵، ص۲۶۲.
[۴۲]
عباس اقبال‌آشتیانی، تاریخ مغول، ج۱، ص۱۱۳، تهران، ۱۳۶۴ش.
پس از چندی، سلطان جلال‌الدین که به قصد شکار از گواشیر بیرون رفته بود، براق تمارض کرد و از همراهی او تن زد؛ آنگاه وی همراهان جلال‌الدین را از شهر بیرون کرد و دروازه‌ها را به روی ایشان بست. سلطان، ناچار حکومت براق را به ظاهر تأیید کرد و به روایتی به وی لقب قتلغ خان بخشید. [۴۳]
محمود کاشغری، دیوان لغات الترک، ج۱، ص۲۶۹، به کوشش علی امیری، استانبول، ۱۳۳۳ق.
[۴۴]
Doerfer, G, T O rkische und mongolische Elemente im Neupersischen, Wiesbaden, ۱۹۶۵،۱۹۶۷، ج۳، ص۵۵۱.
(قتلغ = نیک بخت، دولتمند) و خود به سوی شیراز روان شد. [۴۵]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
[۴۶]
رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۵۴۸ -۵۴۹، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش.
[۴۷]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۳-۲۴، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۴۸]
Boyle, J A, X Dynastic and Political History of the Il، : h ns n , The Cambridge History of Iran, vol V, ed J A Boyle, Cambridge, ۱۹۶۸، ج۱، ص۳۲۳.
[۴۹]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۱۱، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
۱.۲ - گسترش حکومتدر جمادی‌الاخر ۶۲۳ که جلال‌الدین خوارزمشاه در گرجستان مشغول نبرد بود، براق از فرمان او سرپیچید و دوری سلطان را از نواحی مرکزی ایران، موقع مناسبی برای بسط قلمرو خود و تسلط بر عراق عجم دانسته، با مغولان نیز ارتباط یافت و بنا به روایتی، آنان را از شمار قوای جلال‌الدین و فتوحاتش آگاه ساخت. از این‌رو، جلال‌الدین برای دفع فتنه به شتاب تمام به همراه برادرش غیاث‌الدین، خود را از تفلیس به کرمان رساند. براق که از سلطان بیمناک بود، از در عذرخواهی و اظهار اطاعت درآمد و سلطان نیز او را بخشید. [۵۱]
وصاف، تاریخ وصاف، ج۱، ص۵۸۵، به کوشش محمد مهدی اصفهانی، تهران، ۱۳۳۸ش.
[۵۲]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۴۹۸، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۵۳]
محمد میرخواند، روضة الصفا، ج۴، ص۴۲۹، تهران، ۱۳۳۹ش.
[۵۴]
Boyle, J A, X Dynastic and Political History of the Il، : h ns n , The Cambridge History of Iran, vol V, ed J A Boyle, Cambridge, ۱۹۶۸، ج۱، ص۳۲۹..
به روایت دیگری، براق مقر خود را ترک کرد و در یکی از دژهای کرمان متحصن شد. جلال‌الدین که دانست دستیابی به دژ محتاج صرف وقت بسیار است و از سوی دیگر، نمی‌تواند خود را در دو جبهه درگیر کند، خلعتی برای او فرستاده، وی را در حکومت کرمان ابقا کرد. [۵۶]
ابن خلدون، العبر، ج۵، ص۲۷۵.
براق نیز از ضعف خوارزمشاه و غوغای مغول استفاده کرده، پس از آنکه اقتدار خود را بر سراسر ولایت کرمان گسترد، به تاخت و تاز در نواحی اطراف پرداخت و بر هرمز نیز دست یافت. [۵۷]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۳-۲۴، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
در این حال، براق که می‌دانست اختلاف میان جلال‌الدین و غیاث‌الدین شدت یافته است، غیاث‌الدین را در کرمان پذیرا شد و از او در ابرقو استقبال کرد. براق حتی پس از چندی، مادر غیاث‌الدین را خواستگاری کرد و غیاث‌الدین نیز به اکراه پذیرفت. [۵۸]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۰۵، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
[۵۹]
رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۶۵۷ - ۶۵۸، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش.
[۶۰]
محمد میرخواند، روضة الصفا، ج۴، ص۴۱۵، تهران، ۱۳۳۹ش.
[۶۱]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۱۷۶، ترجمة فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
[۶۲]
ابن خلدون، العبر، ج۵، ص۲۸۱.
پس از مدتی، دو تن از نزدیکان براق و از جمله برادرش اغور ملک، غیاث‌الدین را به قتل براق ترغیب کردند، اما او نپذیرفت. براق که از این توطئه آگاهی یافت، غیاث‌الدین و مادرش را در ۶۲۵ق/۱۲۲۸م کشت و اطرافیان وی را نیز به قتل رسانید. [۶۳]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۵، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۶۴]
احمد فصیح خوافی، مجمل فصیحی، ج۲، ص۳۰۱، به کوشش محمود فرخ، مشهد، ۱۳۴۰ش.
[۶۵]
داوود بناکتی، تاریخ، ج۱، ص۲۴۰، به‌کوشش جعفر شعار، تهران، ۱۳۴۸ش.
[۶۶]
عباس اقبال‌آشتیانی، تاریخ مغول، ج۱، ص۱۱۴- ۱۱۵، تهران، ۱۳۶۴ش.
[۶۷]
Boyle, J A, X Dynastic and Political History of the Il، : h ns n , The Cambridge History of Iran, vol V, ed J A Boyle, Cambridge, ۱۹۶۸، ج۱، ص۳۳۲..
اما به روایتی دیگر، براق غیاث‌الدین را در قلعه‌ای محبوس ساخته، او را در آن‌جا به قتل آورد، یا غیاث‌الدین از زندان گریخت و به اصفهان رفت و در آن‌جا به فرمان سلطان جلال‌الدین کشته شد. [۶۸]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۱۷۶، ترجمة فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
[۶۹]
ابن خلدون، العبر، ج۵، ص۲۸۲.
در عین حال، نسوی در روایت دوم تردید کرده است و می‌گوید: نامه‌ای را که براق برای جلال‌الدین به تبریز فرستاده بوده، دیده است که در آن، براق پس از برشمردن خدمات سابق خویش، از کشتن دشمن‌ترین‌ِ دشمنان سلطان، یعنی غیاث‌الدین یاد کرده بود. [۷۰]
محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ج۱، ص۲۴۴، ترجمة فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش.
[۷۱]
ابن خلدون، العبر، ج۵، ص۲۸۲.
۱.۳ - مورد تأیید مغول و خلیفه عباسیبراق با فرستادن سرِ غیاث‌الدین به نزد اوگتای‌قا آن [۷۲]
رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، ج۱، ص۶۵۸، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش.
[۷۳]
احمد فصیح خوافی، مجمل فصیحی، ج۲، ص۳۰۱، به کوشش محمود فرخ، مشهد، ۱۳۴۰ش.
مراتب فرمانبرداری خود را به اطلاع خان مغول رسانده، از او لقب قتلغ خان دریافت داشت و بدین ترتیب، حکومت خود را مورد تأیید دربار مغول قرار داد. [۷۴]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۵، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
وی همچنین سفیری به سوی مستنصر خلیفه عباسی (حک ۶۲۳ - ۶۴۰ق) روان کرد و از اسلام خود خبر داد و اظهار بندگی و اطاعت نمود. خلیفه نیز که با خوارزمشاهیان عناد می‌ورزید، به وی لقب قتلغ سلطان بخشید. [۷۵]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۱۴، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
[۷۶]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۹، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۷۷]
منتخب التواریخ معینی، منسوب به معین‌الدین نطنزی، ج۱، ص۲۲، به کوشش ژان اوبن، تهران، ۱۳۳۶ش.
[۷۸]
احمد علی وزیری کرمانی، تاریخ کرمان، ج۱، ص۱۴۶-۱۴۷، به کوشش محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران، ۱۳۴۰ش.
۲ - درگذشت و مدفندر اختلافی که میان براق و علاءالدوله محمود، اتابک یزد رخ داد، براق به یزد لشکر کشید، اما پیش از آنکه نبردی روی دهد، غائله خاتمه یافت. [۷۹]
وصاف، تاریخ وصاف، ج۱، ص۵۸۵، به کوشش محمد مهدی اصفهانی، تهران، ۱۳۳۸ش.
به دنبال این وقایع، سرداران مغول که به فرمان اوگتای مأمور فتح سیستان شده بودند، از او یاری خواستند، و وی را به اطاعت از خان مغول فراخواندند. براق پاسخ داد که با لشکر خویش کار تصرف سیستان را بی‌یاری مغولان به انجام خواهد رساند. [۸۰]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۱۴، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
[۸۱]
وصاف، تاریخ وصاف، ج۱، ص۲۸۷، به کوشش محمد مهدی اصفهانی، تهران، ۱۳۳۸ش.
[۸۳]
غیاث‌الدین خواندمیر، حبیب السیر، ج۲، ص۶۲۸، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، ۱۳۵۳ش.
سپس فرزند خود رکن‌الدین خواجه مبارک را به خدمت اوگتای روانه ساخت. رکن‌الدین هنوز به مقصد نرسیده بود که براق درگذشت. مرگ او در ۲۰ ذیقعده یا ذیحجه ۶۳۲ روی داد. [۸۴]
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، ج۲، ص۲۱۴- ۲۱۵، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م.
[۸۵]
وصاف، تاریخ وصاف، ج۱، ص۲۸۸، به کوشش محمد مهدی اصفهانی، تهران، ۱۳۳۸ش.
[۸۶]
محمد میرخواند، روضة الصفا، ج۴، ص۴۳۷، تهران، ۱۳۳۹ش.
[۸۷]
یحیی قزوینی، لب التواریخ، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰، تهران، ۱۳۶۳ش.
[۸۸]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۶، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۸۹]
احمد فصیح خوافی، مجمل فصیحی، ج۲، ص۳۰۶، به کوشش محمود فرخ، مشهد، ۱۳۴۰ش.
براق را در مدرسه‌ای که خود در بیرون شهر کرمان و در محله ترک‌آباد (ترکان آباد) بنا کرده بود، دفن کردند. [۹۰]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۶، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۹۱]
محمد میرخواند، روضة الصفا، ج۴، ص۴۳۷، تهران، ۱۳۳۹ش.
[۹۲]
یحیی قزوینی، لب التواریخ، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰، تهران، ۱۳۶۳ش.
[۹۳]
غیاث‌الدین خواندمیر، حبیب السیر، ج۳، ص۲۶۷، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، ۱۳۵۳ش.
[۹۴]
احمد علی وزیری کرمانی، تاریخ کرمان، ج۱، ص۱۴۹، به کوشش محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران، ۱۳۴۰ش.
از این بنا که به «قُبة سبز» مشهور است، اکنون تنها محوطه‌ای کوچک باقی مانده است. [۹۵]
یحیی احمدی کرمانی، فرماندهان کرمان، ج۱، ص۱۵۸-۱۵۹، به‌کوشش محمدابراهیم باستانی‌پاریزی، تهران، ۱۳۵۴ش.
[۹۶]
Curzon, G N, Persia and the Persian Question, London, ۱۸۹۲، ج۲، ص۲۴۴.
[۹۷]
Sykes, P M, Ten Thousand Miles in Persia, New York, ۱۹۰۲، ج۱، ص۱۹۵ -۱۹۴.
[۹۸]
محمد ابراهیم باستانی پاریزی، آرامگاه قراختاییان کرمان، ج۱، ص۱۲۱-۱۲۲، مجلة باستان‌شناسی، تهران، ۱۳۳۸ش، شم ۳ و ۴.
[۹۹]
محمد ابراهیم باستانی پاریزی، آرامگاه قراختاییان کرمان، ج۱، ص۱۲۶، مجلة باستان‌شناسی، تهران، ۱۳۳۸ش، شم ۳ و ۴.
[۱۰۰]
محمد کریم پیرنیا، «قبة سبز کرمان، ج۵، ص۲۶، آرامگاه قراختاییان»، آگاهی نامه، تهران، ۱۳۵۶ش، شم ۱۹.
[۱۰۱]
Le Strange, G, The Lands of the Eastern Caliphate, London, ۱۹۶۶، ج۱، ص۳۰۶-۳۰۷..
۳ - شیوه استواری پایه‌های حکومتبراق با ایجاد پیوندهای خانوادگی با فرمانروایان هم عصر، می‌کوشید پایه‌های حکومت خویش را استوار سازد؛ چنانکه دختر بزرگش به همسری جَغَتای، خان مغول درآمد و دو تن دیگر از دخترانش با خاندان اتابکان یزد پیوند زناشویی بستند. [۱۰۲]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، ج۱، ص۲۵، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۰۳]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۹، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۱۰۴]
جعفر جعفری، تاریخ یزد، ج۱، ص۴۲، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۴۳ش.
[۱۰۵]
احمد کاتب یزدی، تاریخ جدید یزد، ج۱، ص۷۱، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۵۷ش.
با آنکه براق پسری به نام مبارک خواجه (خواجه مبارک) داشت، ولایت عهدی خویش را به برادرزاده‌اش قطب‌الدین سپرده بود و همو تا دو سال حکمرانی می‌کرد؛ اما بعدها با مبارک خواجه نزاع پیدا کرد و به حکم اوگتای‌قا آن، مبارک خواجه به حکمرانی رسید [۱۰۶]
حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۵۲۹، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش.
و حکومت سلسله قراختاییان تا ۷۰۳ق/۱۳۰۴م ادامه داشت.۴ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل. (۲) ابن خلدون، العبر. (۳) یحیی احمدی کرمانی، فرماندهان کرمان، به‌کوشش محمدابراهیم باستانی‌پاریزی، تهران، ۱۳۵۴ش. (۴) عباس اقبال‌آشتیانی، تاریخ مغول، تهران، ۱۳۶۴ش. (۵) بارتولد، و و، گزیدة مقالات تحقیقی، ترجمة کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۸ش. (۶) محمد ابراهیم باستانی پاریزی، آرامگاه قراختاییان کرمان، مجلة باستان‌شناسی، تهران، ۱۳۳۸ش، شم ۳ و ۴. (۷) داوود بناکتی، تاریخ، به‌کوشش جعفر شعار، تهران، ۱۳۴۸ش. (۸) محمد کریم پیرنیا، «قبة سبز کرمان، آرامگاه قراختاییان»، آگاهی نامه، تهران، ۱۳۵۶ش، شم ۱۹. (۹) جعفر جعفری، تاریخ یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۴۳ش. (۱۰) عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای، به کوشش محمد قزوینی، لیدن، ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م. (۱۱) حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۲ش. (۱۲) غیاث‌الدین خواندمیر، حبیب السیر، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، ۱۳۵۳ش. (۱۳) غیاث‌الدین خواندمیر، مآثر الملوک، به کوشش میرهاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش. (۱۴) رشیدالدین فضل‌الله، جامع التواریخ، به کوشش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش. (۱۵) محمد شبانکاره‌ای، مجمع الانساب، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۳ش. (۱۶) احمد فصیح خوافی، مجمل فصیحی، به کوشش محمود فرخ، مشهد، ۱۳۴۰ش. (۱۷) یحیی قزوینی، لب التواریخ، تهران، ۱۳۶۳ش. (۱۸) احمد کاتب یزدی، تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۵۷ش. (۱۹) محمود کاشغری، دیوان لغات الترک، به کوشش علی امیری، استانبول، ۱۳۳۳ق. (۲۰) محمد بن ابراهیم، تاریخ سلجوقیان کرمان، به کوشش هوتسما، لیدن، ۱۸۸۶م. (۲۱) منتخب التواریخ معینی، منسوب به معین‌الدین نطنزی، به کوشش ژان اوبن، تهران، ۱۳۳۶ش. (۲۲) منهاج سراج، طبقات ناصری، به کوشش عبدالحی حبیبی، کابل، ۱۳۴۲ش. (۲۳) محمد میرخواند، روضة الصفا، تهران، ۱۳۳۹ش. (۲۴) ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۶۲ش. (۲۵) محمد نسوی، سیرت جلال‌الدین مینکبرنی، ترجمة فارسی، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، ۱۳۴۴ش. (۲۶) همو، سیرة السلطان جلال‌الدین منکبرتی، به کوشش حافظ احمد حمدی، قاهره، ۱۹۵۳م. (۲۷) احمد علی وزیری کرمانی، تاریخ کرمان، به کوشش محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران، ۱۳۴۰ش. (۲۸) وصاف، تاریخ وصاف، به کوشش محمد مهدی اصفهانی، تهران، ۱۳۳۸ش. (۲۹) Boyle, J A, X Dynastic and Political History of the Il- : h ns n , The Cambridge History of Iran, vol V, ed J A Boyle, Cambridge, ۱۹۶۸. (۳۰) Curzon, G N, Persia and the Persian Question, London, ۱۸۹۲. (۳۱) Doerfer, G, T O rkische und mongolische Elemente im Neupersischen, Wiesbaden, ۱۹۶۵-۱۹۶۷. (۳۲) Le Strange, G, The Lands of the Eastern Caliphate, London, ۱۹۶۶. (۳۳) EI ۲. (۳۴) Sykes, P M, Ten Thousand Miles in Persia, New York, ۱۹۰۲. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «براق‌حاجب»، شماره۴۶۸۹. رده‌های این صفحه : تاریخ ایران | تاریخ کرمان | تراجم | حاکمان کرمان | خوارزمشاهیان | مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|